İş Sözleşmesi Nasıl Feshedilir ve Fesih Türleri Nelerdir?

Giriş

İş sözleşmeleri, hem işverenler hem de işçiler için iş ilişkilerini ve hakları teminat altına alan önemli belgelerdir. İş hukuku açısından iş sözleşmesinin feshi, tarafların hak ve yükümlülüklerini doğrudan etkileyen ciddi bir süreçtir. Bu nedenle, iş sözleşmesinin nasıl feshedileceği ve fesih türlerinin neler olduğu iş hukuku açısından kritik bir öneme sahiptir.

İş sözleşmesinin feshi, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde belirlenen belirli koşullara ve prosedürlere tabidir. İşverenin veya işçinin fesih prosedürüne uygun hareket etmesi, hukuki uyuşmazlıkların önüne geçebilmek adına son derece önemlidir.

İş Sözleşmesi Feshi Nedir?

İş sözleşmesi feshi, işveren veya işçinin, iş ilişkisinin sona erdirilmesine yönelik yaptığı resmi bir bildirimdir. İş akdi feshi ile fesih türleri arasındaki fark, fesih işleminin hangi nedenle yapılmış olduğunun belirlenmesinde yatar.

İş Kanunu kapsamında fesih süreçleri, belli başlı koşullara bağlanmıştır. İşveren veya işçi, fesih işlemini gerçekleştirirken kanunda öngörülen prosedürlere uymak zorundadır.

İş Sözleşmesinin Fesih Türleri Nelerdir?

Haklı Nedenle Fesih

İşveren veya işçi, iş sözleşmesini derhal ve bildirim süresine uymaksızın feshedebilir. Bu hakkın kullanılabilmesi için haklı nedenlerin varlığı şarttır.

İşveren Açısından Haklı Nedenler

İşveren, işçinin işe devamsızlığı, işyeri kurallarına uymama veya güveni kötüye kullanma gibi sebeplerle haklı nedenle fesih yoluna gidebilir.

İşçi Açısından Haklı Nedenler

İşçi ise, ücretin zamanında ödenmemesi veya işverenin işçiye kötü muamelede bulunması gibi durumlarda iş akdini haklı olarak feshedebilir.

Kod 29, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan halleri nedeniyle işten çıkarılmasını ifade eder ve bu kodla yapılacak fesihler, işçinin haklarını ciddi derecede etkileyebilir.

Geçerli Nedenle Fesih

Geçerli nedenle fesih, genellikle ekonomik nedenler, işçinin yeterliliğinde azalma veya davranışlarındaki olumsuzluklar gibi durumlarda kullanılır. Yargıtay kararları ışığında geçerli neden tanımları, ayrıntılı ve bir merkezde toplanmış kurallar içermektedir.

Karşılıklı Anlaşma ile Fesih

İkale sözleşmesi, tarafların karşılıklı anlaşarak iş sözleşmesini sona erdirmeleri anlamına gelir. İkale sözleşmesinin geçerliliği için tarafların özgür iradesi ve fesih tazminatlarının ödenmesi gibi hususlara dikkat edilmelidir.

Belirli Süreli İş Sözleşmelerinde Fesih

Belirli süreli iş sözleşmelerinde, sözleşme süresinin sona ermesiyle iş akdi kendiliğinden sona erer. Ancak erken fesih durumlarında, tarafların birbirine karşı tazminat sorumluluğu doğabilir.

İşveren Tarafından Fesih: Şartlar ve Prosedür

İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi belirli prosedürlere tabidir. Fesih bildiriminde usul ve şekil kurallarına uyulması zorunludur. İşveren, işçiye savunma hakkı tanımak, fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih gerekçesini açıkça belirtmekle yükümlüdür.

İhbar süresi ve tazminat yükümlülüklerine uymayan işveren, işçi tarafından açılabilecek tazminat davalarıyla karşı karşıya kalabilir.

İşçi Tarafından Fesih: Nasıl Uygulanır?

İşçi, istifa ederek iş sözleşmesini sona erdirebilir. İstifa prosedürü, işçinin kendi iradesiyle işten ayrılma kararı alması anlamına gelir. İşçi, haklı nedenlerle fesih hakkını kullanmak istediğinde bunu noter aracılığıyla ihtarname çekerek yazılı bir şekilde işverene bildirmelidir.

Fesih Durumunda Dikkat Edilmesi Gereken Hukuki ve Finansal Unsurlar

Fesih durumunda, işçilerin kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanıp kazanmadıkları önemli bir konudur. Aynı zamanda işten çıkarma kodlarının SGK üzerindeki etkileri ve işsizlik maaşı başvuru şartları dikkatlice değerlendirilmelidir.

Taraflar, fesih işlemlerinin hukuka uygun yürütülmesi ve hak kayıplarının önlenmesi amacıyla iş mahkemelerine başvuru hakkına sahiptir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• İş sözleşmesi feshedilirken savunma alınması zorunlu mudur? İşveren tarafından yapılan geçerli nedenle fesihlerde, işçiye savunma hakkının tanınması zorunludur.
• Geçerli neden ile haklı neden arasındaki fark nedir? Haklı neden derhal fesih imkanı sunar, geçerli neden ise belirli bir sürenin sonunda feshe olanak tanır.
• Hangi durumlarda kıdem tazminatı ödenmez? İşçinin haklı neden olmadan işten ayrılması veya disiplin suçu nedeniyle çıkartılması durumunda kıdem tazminatı ödenmez.
• Kod 29 nedir ve nasıl itiraz edilir? Kod 29 ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışların fesih sebebi olarak gösterilmesidir ve itiraz ilgili iş mahkemesine yapılır.
• Belirsiz süreli sözleşmelerde fesih prosedürü nasıldır? Belirsiz süreli iş sözleşmeleri ihbar süresine uyularak veya haklı/gerekçeli nedenle feshedilir.

Sonuç

İş sözleşmesi fesih işlemlerinde tarafların sorumluluklarını yerine getirmek ve hukuki prosedürleri takip etmek son derece önemlidir. Fesih işlemlerinin kanuna uygun yapılması, olası hukuki yaptırımlardan korunmak adına gereklidir. Bu süreçte profesyonel hukuki destek almak, tarafların haklarını koruyabilmeleri için faydalı olacaktır.