Sözleşmeler, taraflar arasında kurulan borç ilişkilerinin temelini oluşturur. Ancak bazen taraflar sözleşmeye devam etmek istemez, ifa imkânsız hale gelir ya da karşılıklı güven sarsılır. İşte bu noktada devreye giren hukuki kavram “sözleşmenin feshi” olur. Peki, sözleşmeler nasıl feshedilir, hangi tür sözleşmelerde fesih mümkündür, tek taraflı fesih geçerli midir ve dava açılabilir mi? Tüm bu soruların cevabını 2025 yılı güncel hukuki düzenlemeleriyle açıklıyoruz.
Sözleşmenin Feshi Nedir?
Fesih, kurulu bir sözleşmenin taraflardan biri veya her ikisi tarafından sona erdirilmesi anlamına gelir. Bu işlem:
- Geleceğe yönelik olarak sözleşmeyi ortadan kaldırır
- Tarafların yükümlülüklerini sona erdirir
- Bazı durumlarda tazminat sorumluluğu doğurabilir
Fesih Hakkının Kaynağı Nedir?
| Kaynak | Açıklama |
|---|---|
| Sözleşme hükümleri | Taraflar, fesih şartlarını önceden belirlemiş olabilir |
| Kanun (Türk Borçlar Kanunu) | Belirsiz süreli sözleşmelerde her zaman, belirli şartlarda |
| Tarafların mutabakatı | Ortak iradeyle sona erdirilebilir |
| Haklı nedenin varlığı | Güven sarsıcı davranışlar, ifa imkânsızlığı gibi nedenler |
Fesih Türleri Nelerdir?
1. Tek Taraflı Fesih
- Belirsiz süreli sözleşmelerde mümkündür
- Yazılı bildirimle yapılmalıdır
- Bazı hallerde önel (bildirim süresi) gerekir (örneğin iş sözleşmesinde 2 hafta)
2. Karşılıklı Anlaşmayla Fesih
- Taraflar anlaşarak sözleşmeyi sona erdirir
- Yazılı olarak yapılması önerilir
3. Haklı Nedenle Fesih
- Karşı tarafın sözleşmeye aykırı davranışı
- Aşırı ifa güçlüğü, ekonomik çöküş gibi olağanüstü haller
- Mahkemeye başvuru gerektirebilir
Fesih Hangi Sözleşmelerde Mümkündür?
| Sözleşme Türü | Fesih Mümkün mü? |
|---|---|
| Satış sözleşmesi | Evet, özellikle vadeli satışlarda şartlı fesih mümkündür |
| Kira sözleşmesi | Evet, TBK m.331 ve devamı gereği |
| İş sözleşmesi | Evet, hem belirli hem belirsiz süreli sözleşmelerde |
| Hizmet, eser sözleşmeleri | Fesih hakkı tanınmışsa mümkündür |
| Kat karşılığı inşaat sözleşmesi | Haklı neden varsa mümkündür, genellikle mahkemeye başvurulur |
Fesih İçin Şekil Şartı Var mı?
- Kanunen yazılı şekil şartı yoksa, fesih sözlü de yapılabilir.
- Ancak ispat kolaylığı ve geçerlilik için yazılı yapılması önerilir.
- Özellikle noter kanalıyla yapılan fesihler hukuki delil niteliği taşır.
Fesih Bildirimi Nasıl Yapılır?
- Yazılı ve açık olmalı
- Karşı tarafa ulaştırılmalı (iadeli taahhütlü mektup, noter, e-posta)
- Gerekçeli olması önerilir
Örnek: “Taraflar arasında 10.01.2024 tarihinde imzalanan kira sözleşmesi, 30 günlük bildirim süresi sonunda 01.03.2025 tarihi itibarıyla feshedilmiştir.”
Feshin Hukuki Sonuçları
- Sözleşme sona erer
- Taraflar arasındaki borçlar ortadan kalkar
- İfa edilmemiş yükümlülükler düşer
- Haksız fesih varsa tazminat gündeme gelir
Fesih Sonrası Tazminat Talebi
Eğer fesih haksız yere yapılmışsa, karşı taraf şu tazminatları talep edebilir:
- Maddi tazminat: Uğranılan zarar, yapılan masraf
- Manevi tazminat: Özellikle iş, vekâlet gibi şahsi sözleşmelerde
Yargı Kararlarıyla Uygulama Örnekleri
- Yargıtay 15. HD, 2020/3581 E., 2021/7390 K.: “Taraflar arasında devam eden eser sözleşmesinde, haklı neden olmaksızın fesih tazminat sorumluluğu doğurur.”
- Yargıtay 3. HD, 2019/1456 E., 2020/3120 K.: “Kira sözleşmesi haklı gerekçe olmadan tek taraflı feshedilemez, zarar varsa tazmin edilir.”
Sıkça Sorulan Sorular
Sözleşme feshedildiğinde karşı taraf rıza göstermemişse ne olur?
Eğer haklı bir neden varsa, karşı tarafın rızası aranmaz. Aksi halde tazminat doğabilir.
WhatsApp üzerinden fesih bildirimi geçerli midir?
Evet, ancak ekran görüntüsü gibi ispat araçlarıyla desteklenmelidir. Tercihen yazılı olmalıdır.
Fesih sonrası yapılan ödemeler geri alınabilir mi?
Sözleşmenin içeriğine göre değişir. Haksız alınmışsa iade istenebilir.
Noterle fesih bildirimi zorunlu mu?
Hayır. Ama noterlik, belge niteliği ve ispat gücü açısından önerilir.
Sonuç: Sözleşmeleri Feshetmek Hukuki Ciddiyet Gerektirir
Sözleşmenin feshi, yalnızca tarafların anlaşmazlığı değil, aynı zamanda gelecekteki hak ve yükümlülükleri de etkileyen ciddi bir işlemdir. Bu nedenle fesih sürecine girerken, hakkın kötüye kullanılmaması, fesih bildiriminin açık ve gerekçeli olması ve gerektiğinde hukuki destek alınması büyük önem taşır. Aksi takdirde haklı görünmek istenirken haksız duruma düşülebilir.
No responses yet